Het eerste contact met het ziekenhuis

Uit het voorgaande blijkt hoe vanuit een intens verlangen naar een kind en het niet vervuld worden van deze wens, uiteindelijk toch de moeilijke stap naar huisarts en/of specialist wordt gezet. In dit hoofdstuk worden de ervaringen van enkele huisartsen en mensen van het fertiliteitsteam met het probleem kinderwens weergegeven.

Ook zijn hier enkele brieven opgenomen over het eerste contact met de fertiliteitsbehandeling en de problemen die de mensen hiermee kunnen hebben.

Vrouwelijke huisarts

'Ik ben een type dat al gauw dingen bespreekbaar maakt. Dus ik vraag dan ook: hoe zit het met die kinderwens? Wanneer spreek je je daar voor het eerst over uit? Wanneer je het hardop zegt, is het een probleem. Er hangt een bepaalde angst omheen. In onze cultuur horen de kinderen erbij. Ik zou ze ook niet graag willen missen. Als die kinderen er dan niet zouden komen, is er een probleem, een groot probleem. Daar ben ik absoluut van overtuigd. Kinderen vormen een zeer essentieel onderdeel van een mensenleven. Ook diegenen die beslissen om geen kinderen te krijgen, hebben daar heel veel over nagedacht.

Als een vrouw bij mij komt met dit onderwerp, leg ik eerst uit dat je maar twaalfmaal per jaar zwanger kunt worden. Op het moment dat je niet zwanger wilt worden, lijkt het alsof je iedere dag vruchtbaar bent. Als je wel een kind wilt krijgen, kan dat maar twaalmaal per jaar. Dus die kans is echt heel gering. Daarbij leg ik ook uit dat als je altijd op woensdag de eisprong hebt en je vrijt alleen maar in het weekend, je lang kunt wachten. Kleine dingetjes die ik al heel gauw bespreekbaar maak. Dat het niet zo vanzelfsprekend is.

De wachtkamer Ik loop de Parklaan af tot honderzeven: Bureau voor Levensnood. Een beetje bang druk ik de bel in, met de vage drang mij stiekem voor een ander uit te geven. Een lang, bleek meisje heeft mij ingeschreven. Ik volg haar als een schoolkind door een gang met dichte deuren en verneem zolang niets dat aanwezigheid verraadt van leven. Een lege kamer. Stoelen langs de kant. Tijdschriften op een tafel. Tralieruiten zien op een kale achtertuin met schuur. Achter mijn rug hoor ik de deur zacht sluiten. Ik stort mij panisch op de achterwand. Open de deur. Sta voor een blinde muur. H.J. de Roy van Zuydewijn

De meeste vrouwen weten dat ze een eisprong hebben. Je kunt het voelen, het is een stekende pijn in de onderbuik die je een kwartier tot een half uur voelt zitten, soms wat langer. Als een vrouw met die kinderwens bezig is en je maakt er haar attent op, dan gaat ze dat toch wel herkennen. Ik doe heel veel aan voorinformatie. Ook van, maak je er niet te veel zorgen om en aan de andere kant, je moet niet aan een zwangerschap denken, laat het maar over je heenkomen. Dat is natuurlijk kletskoek. Weinig vrouwen worden spontaan zwanger. Het is maar twaalfmaal per jaar, dus je moet er een beetje je kop bij houden. Iedereen is er toch tot op zekere hoogte mee bezig. De vrouwen weten ook precies wanneer ze zwanger zijn geworden. Je kunt die schakelaar niet omdraaien, dat werkt gewoon niet. Je weet of je net ongesteld bent geweest of dat je ergens halverwege je cyclus zit. Iedereen is zich daarvan tot op zekere hoogte bewust, en dat hoort. Niet te spastisch over doen, maar wel in de gaten houden.

Dan het verhaal dat er een enorme voorselectie is; ook al prk je goed, dan wordt er nog heel veel natuurlijk afgestoten. Doordat het gewoon in de basis verkeerd is aangelegd. Natuurlijke selectie.

Uit angst om zwanger te worden gebruiken jarenlang de pil. Dan besluiten ze zwanger te worden en stoppen met de pil. Dat is een enorme omschakeling. Ik stop met de pil, dus word ik zwanger, maat dat is dus niet zo. Mensen zijn absoluut heel ongeduldig. Mensen zijn zelf verantwoordelijk. Je moet er samen uitkomen.

De vrouw begint op haar vijftiende al met ovuleren en als ze daar pas op haar dertigste gebruik van gaat maken, heeft ze een probleem. Tegen een vrouw van dertig die bij mij kwam voor de pil heb ik eens gezegd: "Hoelang doe je dat nog?" Daar had ik later ontzettende spijt van, want waar bemoei je je mee? Maar dat was goed gevallen bij die vrouw. Ze kwam een half jaar later zwanger terug en zei: "Dat u dat gezegd had, was zo ontzettend belangrijk voor mij. Altijd maar uitstellen tot het uitkomt, maar het komt nooit uit, want je moet altijd je leven ontregelen. Op een gegeven moment moet je zeggen: Wij willen een kind. Dus ik stop met die pil."

Als huisarts moet je soms net even dat zetje geven. Ik ben me wel bewust dat je je dan met hun zaak bemoeit. Meestal zeg ik: "Je bent dertig jaar, er gaan een hoop kansen voorbij. Als je zelf zegt dat je ooit een kind wilt, dan is nu het moment gekomen om met de pil te stoppen."

Het probleem van de vrouw is dat ze zoveel keuzen heeft gekregen. Vroeger had je geen keus. Je ging door in het stramien van je ouders, werd op natuurlijke wijze zwanger of kreeg geen kinderen. Nu heb je de keus: wel of niet zwanger, wel of niet werken, wel of niet de pil. Jij bent toch diegene die beslist. IVF ligt daar in het verlengde van. Het lukt niet, dus je gaat naar de gynaecoloog. Dan komt de beslissing van IVF. Die mogelijkheid is er. Laat je die dan liggen?'

Gynaecoloog

'Ik vind het belangrijk dat de deskundige zoveel mogelijk op voet van gelijkwaardigheid met de echtparen optrekt. Tijdens het intake-gesprek maak ik duidelijk wat de mogelijkheden zijn, leg het echtpaar de voor- en nadelen van de fertiliteitsbehandeling uit en laat hen de keus maken om al dan niet zo'n behandeling te ondergaan. Het is mijn taak om de mensen efficiënt en vakkundig te onderzoeken.

Het kind Wonderlijk is het kind verbonden met de dingen: zachte schaduw van blaren op de grond, een kleine ritselende tros seringen, het vonkend water in de havenmond, het lichte wiegen van sneeuwvlokken, 't glijden en smelten langs het warme vensterglas, het dof-muziekend ijs waar schaatsers rijden en hij terzij staat op 't bevroren gras: hij weet het niet, maar door zijn grote ogen zinkt het als in een onvertroebeld meer en, ouder geworden, over zichzelf gebogen, vindt hij het alles op de bodem weer W. Hessels

Vele echtparen hebben al geruime tijd temperatuurlijstjes bijgehouden en blijken dag en nacht met de kinderwens bezig te zijn. Ze zijn dan vaak zeer gespannen als ze bij je aankloppen. Het eerste wat ik dan ook doe is te vragen daarmee te stoppen. Veelal hebben deze paren absoluut onzinnige informatie verzameld en zijn daarnaar gaan leven. Ik moet ervoor zorgen dat deze mensen eerst weer in hun normale doen komen.

Omdat vrouwen veelal zichzelf de schuld geven van de ongewilde kinderloosheid, begin ik mijn onderzoek vaak bij de man. Vooral om zijn vrouw het gevoel te geven van; hé, nou ben ik niet het eerste slachtoffer, maar wordt ook mijn man eens letterlijk in zijn blote achterwerk gezet. Dan laat ik zijn vrouw naast me plaatsnemen en laat ik bijvoorbeeld zien dat bij een strakke onderbroek de omtrek van de balzak door dat ondergoed veel kleiner is dan zonder ondergoed.

Ik probeer met de mensen gevoelscontact te maken en ik laat ze heel duidelijk merken dat ik het zelf als prettig ervaar als we als gelijken met elkaar opschieten. Dat wil zeggen dat deze mensen de bril waarmee ze naar een dokter kijken even moeten afzetten. Ik merk dat je daardoor in staat bent om ze jarenlang te coachen. Dan kunnen ze zeggen als ze het ergens niet mee eens zijn: "Je was echt chagrijnig," of iets dergelijks. Het is ontzettend belangrijk dat je een soort gezinsarts bent, dat je wederzijds vertrouwen hebt.'

Fertiliteitsverpleegkundige

Er is duidelijk onbegrip in de omgeving van mensen met een onvervulde kinderwens. En ook wordt er weleens cynisch over gedaan. Er zijn mensen die hun vakantiedagen opnemen voor zo'n behandeling om maar niet te hoeven verantwoorden waarom ze even wegmoeten voor een injectie, een echo of voor bloed prikken. Er zijn ook mensen die aljarenlang bezig zijn, die ontslag hebben moeten nemen op hun werk, want ze beginnen zo vervelend te doen.'

Fertiliteitsarts

'Mensen moeten voor die kinderwens bepaalde dingen laten. Ze kunnen geen garantie krijgen dat de behandeling succes zal hebben. Onze taak is echtparen te behandelen die een redelijke kans hebben op succes. Of stellen bij wie de kans niet zo klein is dat de kosten, de moeite en de belasting opwegen tegen de kans op zwangerschap. Je moet proberen mensen tegen zichzelf te beschermen. Dat is heel erg moeilijk. Je kunt toch proberen dat bespreekbaar te maken en proberen te relativeren. Je kunt ook alternatieven aandragen, zoals adoptie. Hoewel dat ook een heel moeilijke procedure is.

Het zijn moeilijke gesprekken. Soms moet ik mensen confronteren met het feit dat doorgaan met de behandeling niet zinvol is. En ik vraag ze hoe ze van plan zijn de komende tijd in te delen. Ik vraag ze naar hun plannen voor de toekomst om te kijken of mensen niet in een heel groot, leeg gat vallen. En dan blijkt ook dat ze daar toch wel over nagedacht hebben. Als de behandelingen geen succes hebben, wordt dat langzaam maar zeker duidelijk en dan komt ook de laatste behandeling in zicht.

Ik probeer altijd te benadrukken dat mensen van tevoren de grens moeten stellen. ze zeggen bijvoorbeeld: "We hebben drie behandelingen vergoed gekregen, we proberen er twee op eigen kosten, maar dan is het toch afgelopen." Zo'n keuze is noodzakelijk, omdat anders steeds de laatste behandeling wordt uitgesteld. Het is niet zo dat mensen bij mij komen en dat ik ze dan mededeel dat ze ermee moeten stoppen. Nee, de mensen nemen dat besluit zelf. Het is zo dat de mensen er heel bewust mee bezig zijn en een manier vinden om daarmee om te gaan.'

Wij zijn heel blij dat IVF bestaat, omdat er voor mij geen andere mogelijkheid is om in verwachting te raken. Verder heb ik ervaren erg emotioneel te zijn en spanning te voelen, ook voor mijn man die heel erg meeleefde. De behandeling en het gebeuren eromheen vonden wij erg goed. Er werd voldoende uitgelegd; het team werkt nauwkeurig samen en ik vond ze ook erg lief. Je hoopt natuurlijk dat het gelijk zou pakken. Als je geen beetje hoop hebt, vinden wij, dan hoef je er niet mee te beginnen. Ondanks het feit dat wij het IVF-team erg lief vonden, hoop ik dat wij ze niet te vaak meer zien.

Bert en Ans

Deze manier van kinderen krijgen heeft maar één heel groot voordeel en erg veel nadelen. Het voordeel, het positieve van dit dokteren, dit wachten, is dat je erg bewust met elkaar en met kinderen bezig bent. Komt er een kind dat is dat ene unieke kind wel zeer welkom.

Thomas en Inge

Het is een steun te weten dat er zoveel mensen zijn die hetzelfde doormaken; dezelfde hoop, fantasiën, onzekerheden, teleurstellingen en wat mij betreft zoveel vragen. Zullen we lang of kort meedraaien in het IVF-circuit?

Cathalijne

Gebruik maken van IVF-behandelingen vinden wij een uiterst kwetsbare materie. Je raakt er in wezen niet over uitgepraat. Het wordt omringd door zoveel vragen van morele, ethische, praktische en financiële aard. Voor een deel hebben we samen antwoorden gevonden; en voor de onbeantwoorde vragen hebben we jullie vertrouwen gekregen. En daarvoor willen we jullie bedanken.

Tiny en Lodewijk

Nadat alles is misgegaan, zowel bij drie kunstmatige inseminaties (KI) als bij de kijkoperatie, is IVD de laatste hoop op onze grootste wens: een kind. Deze IVF-behandeling zou eigenlijk volgens de artsen afgezegd worden, wegens de geringe kans op succes. Maar voor ons is elke kans een kans, hoe gering ook.

Rob en Agnes

Terug naar Ervaringen